Inwestycje w biogazownie spotykają się z oporem społecznym. Raba Wyżna, Rzeniszów, Przebród, Wychodne, Kuków i Trzcian to zaledwie kilka przykładów. Zakłady, które mogą służyć mieszkańcom i lokalnej gospodarce natrafiają na protesty z ich strony. Jest to zjawisko naturalne, uzasadnione psychologicznie.
Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia, tzw. syndrom NIMBY (ang. Not In My Back Yard – nie na moim podwórzu) jest powszechny. Wiąże się on ze sprzeciwem społeczności zamieszkującej bliską okolicę wobec nowej inwestycji ze względu na jej potencjalną uciążliwość. Przy czym grupa protestujących nie sprzeciwia się potrzebie jej realizacji w ogóle. Wybucha konflikt między dobrem wspólnym a dobrem lokalnej społeczności. Niestety syndrom ten dotyczy również inwestycji biogazowych. Czy słusznie?
Niestety w Polsce przy realizacji różnych przedsięwzięć nadal stosowana jest strategia działania wg mechanizmu określanego skrótem DAD (ang. Decide Announce Defend – zdecyduj – ogłoś – broń [decyzji]). Jest to sytuacja, w której mieszkańcy nie są włączani w proces realizacji inwestycji, a dowiadują się o niej na samym końcu, mimo iż będzie dotyczyć ich bezpośredniego sąsiedztwa. Efekt? Protesty lokalnej społeczności i nieufność wobec inwestora.
W kontekście budowania biogazowni w Polsce, syndrom NIMBY nadal występuje dość często. Biogazownie mogą być postrzegane jako pozytywne pod względem ekologicznym, ponieważ wykorzystują odnawialne źródła energii, jednakże stale istnieją obawy dotyczące zapachu, emisji gazów, hałasu, potencjalnego wpływu na zdrowie ludzi czy środowisko.
Rząd, lokalne władze oraz inwestorzy powinni odpowiadać na te obawy w trakcie planowania i realizacji przedsięwzięcia poprzez edukację, wybór lokalizacji, planowanie odpowiedniej infrastruktury czy też wprowadzanie stosownych regulacji dotyczących ochrony środowiska i zdrowia publicznego. Wdrażanie skutecznych strategii komunikacyjnych i konsultacji społecznych może skutecznie pomóc w ograniczeniu konfliktów związanych z budową biogazowni czy innych inwestycji budzących niepokój otoczenia.
Wdrażanie skutecznych strategii komunikacyjnych i konsultacji społecznych może skutecznie pomóc w ograniczeniu konfliktów związanych z budową biogazowni czy innych inwestycji budzących niepokój otoczenia.
Kluczem do przełamywania obaw i niechęci społeczności lokalnej jest dialog – w tym nastawienie na słuchanie różnych racji, zwłaszcza, że obawy mieszkańców mogą przybierać różną postać.
Społeczność lokalna to istotne ogniwo
Społeczność lokalna jest ważnym partnerem biogazowni. Traktowanie jej jako istotnego interesariusza i rzetelne przedstawienie korzyści z funkcjonowania zakładu może wpłynąć na pozytywne nastawienie do inwestycji, a w rezultacie też na jego eksploatację. Ważne jest wyjaśnienie korzyści, jaką jest wytwarzanie energii z biogazu. Lokalna produkcja wpływa częściowo na niezależność energetyczną, ogranicza koszty zakupu energii oraz zagospodarowywania odpadów. Ma także efekt ekologiczny dzięki zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Społeczność lokalna jest też ważnym partnerem jako bezpośredni podmiot selekcji odpadów organicznych, od jej wiedzy i zaangażowania zależy jakość substratu dla biogazowni.
Funkcjonowanie biogazowni może stanowić doskonałe miejsce do podnoszenia świadomości ekologicznej poprzez prowadzenie edukacji ekologicznej. Dni otwarte, czy lekcje dla szkół są okazją do przełamywania mitów oraz rozwijania wiedzy w praktyce.
Zdarza się jednak, że protesty społeczności lokalnej mogą już na etapie planowania inwestycji skutecznie zniechęcić inwestora do budowy biogazowni w danej lokalizacji, nawet jeśli wstępna analiza wykaże opłacalność ekonomiczną inwestycji. Jak temu zapobiec?
Współpraca od początku
Dla powodzenia inwestycji biogazowej dobra technologia to za mało. Kluczem do sukcesu jest współpraca z interesariuszami. Przed realizacją inwestycji społeczność lokalna musi uzyskać dostęp do informacji na temat jej planowanego funkcjonowania oraz poznać wszystkie swoje prawa związane z działaniem zakładu. Dobrą praktyką jest organizacja konferencji i warsztatów dla zainteresowanych osób. Warto pamiętać, że część z interesariuszy nie zawsze wykazuje zainteresowania planowaną inwestycją od początku (ale może to się zmienić na etapie budowy) – dlatego działania informacyjne powinny być prowadzone przez cały czas. Takie podejście buduje partnerstwo bazujące na otwartej polityce. Ważne jest, aby komunikację prowadzić w sposób transparentny, gdyż naruszenie zaufania społeczności lokalnej może wpłynąć negatywnie na powodzenie inwestycji. Informowanie o potencjalnych minusach i metodach przeciwdziałania im umożliwi uzyskanie większego zaufania społecznego.
Dobrą praktyką są również wszelkiego rodzaju studia przypadku czy wyjazdy studyjne. Mogą one obejmować wyjazdy organizowane dla lokalnej społeczności, decydentów, ekspertów czy też mediów, aby zapoznać ich z procesem budowy i funkcjonowaniem biogazowni.
Dobrą praktyką są również wszelkiego rodzaju studia przypadku czy wyjazdy studyjne. Mogą one obejmować wyjazdy organizowane dla lokalnej społeczności, decydentów, ekspertów czy też mediów, aby zapoznać ich z procesem budowy i funkcjonowaniem biogazowni.
Możliwość zapoznania się z podobnymi inwestycjami oraz szansa na porozmawianie z osobami, które dzieliły podobne obawy, może być doskonałym sposobem na przekonania sceptyków.
Plusy wyjazdów studyjnych dla społeczności lokalnej:
• Edukacja i zrozumienie: wyjazdy te mogą pomóc w zrozumieniu, jak biogazownia działa, jakie są korzyści dla środowiska i lokalnej gospodarki oraz jakie są plany zapewnienia minimalnego wpływu na otoczenie.
• Bezpośredni kontakt: bezpośredni kontakt z biogazownią może pomóc w zobaczeniu na własne oczy, jakie są faktyczne skutki działania tego typu instalacji.
• Konsultacje: spotkania i dyskusje mogą być szansą dla lokalnej społeczności, by zadawać pytania, wyrażać obawy i proponować rozwiązania.
Dla decydentów:
• Zbieranie informacji: wyjazdy studyjne mogą pomóc decydentom w zdobyciu wiedzy na temat nowoczesnych rozwiązań technologicznych oraz ich wpływu na lokalną społeczność i środowisko.
• Podjęcie decyzji opartych na rzeczywistych obserwacjach: bezpośredni kontakt z działającymi biogazowniami może umożliwić decydentom podejmowanie bardziej przemyślanych decyzji na podstawie rzeczywistych obserwacji.
Dla ekspertów i mediów:
• Nauka i badania: wyjazdy studyjne są doskonałą okazją do nauki i zrozumienia procesów technologicznych związanych z biogazowniami.
• Dyskusja i promocja: mogą one również posłużyć jako platforma do dyskusji, wymiany wiedzy i promocji zrównoważonych rozwiązań energetycznych.
Organizowanie wyjazdów studyjnych wokół budowy biogazowni jest sposobem na zwiększenie świadomości, zaangażowania społecznego i lepszego zrozumienia zarówno korzyści, jak i potencjalnych wyzwań związanych z tym rodzajem infrastruktury energetycznej.
Jakie kroki powinien podjąć inwestor?
Inwestor biogazowni, planując budowę takiej instalacji, powinien podjąć szereg kroków, aby zapewnić sukces projektu i minimalizację potencjalnych problemów. Analiza lokalizacji, badanie wykonalności, zgodność z przepisami i regulacjami czy analiza technologii i dostaw to elementy, które poddawane są weryfikacji już na samym początku przedsięwzięcia. Aby jednak doszło do jego finalizacji, należy pamiętać o takich aspektach jak konsultacje z zainteresowanymi stronami, komunikacja oraz relacje publiczne. Bez tego plan inwestycyjny pozostanie tylko planem.
Dekalog inwestora biogazowni:
- Nie zamykaj się na swoją perspektywę, poznaj racje innych (wiedz, jacy są interesariusze twojej inwestycji).
- Włączaj interesariuszy od najwcześniejszego etapu inwestycji.
- Rozwijaj platformę do ciągłego dialogu – pamiętaj, że interesariusze to zróżnicowana grupa i musisz rozeznać jakie formy informacji i komunikacji są najbardziej skuteczne.
- Wsłuchuj się w wątpliwości interesariuszy i staraj się na nie odpowiadać – jeśli to możliwe wskaż przykłady rozwiązań podobnych problemów w innych biogazowniach.
- Edukuj – dialog z interesariuszami jest dla wszystkich okazją do podnoszenia wiedzy z zakresu funkcjonowania biogazowni.
- Przedstawiaj fakty, swoje wypowiedzi opieraj o rzetelne dane.
- Wskazuj korzyści (nie tylko środowiskowe) dla mieszkańców oraz gminy, ale nie obawiaj się rozmawiać także o kosztach.
- Nie ukrywaj potencjalnych ryzyk, ale wskazuj, jak zostaną one ograniczone pod względem technicznym, technologicznym i organizacyjnym w projekcie/inwestycji.
- Opracuj plan zapewnienia bezpieczeństwa działania biogazowni.
- Zaangażuj mieszkańców w czynny udział w przedsięwzięcie np. poprzez udział w zintegrowanym łańcuchu dostaw i logistyki dla produkcji zrównoważonej bioenergii, serwis urządzeń, możliwość udziału kapitałowego w przedsięwzięciu.
- Doskonal się – możesz stać się społecznie odpowiedzialnym przedsiębiorstwem.
- Dbaj o środowisko – niech teren, który zajmuje biogazownia, będzie przykładem troski o środowisko w tym o przestrzeń.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy.
Więcej o tematyce biogazu znajdziesz na stronie projektu Bioinitium.
